Foto Shutterstock De ene tachtigjarige is fit en loopt nog dagelijks kilometers met de hond, terwijl de andere zijn of haar stoel nauwelijks meer uit kan komen als gevolg van spierzwakte. Promovendus Jelle de Jong (WUR, Human and Animal Physiology/TNO, Metabolic Health Research) onderzoekt de biologische factoren die ten grondslag liggen aan veroudering en spierzwakte. Deze factoren bleken zeer sterk geslachtsspecifiek.
Krachtsverlies is een belangrijk symptoom van spierzwakte, een aandoening die veel voorkomt bij ouderen. ‘Op populatieniveau zien we dat vrouwen meer en eerder last hebben van spierzwakte dan mannen, terwijl in onderzoek vaak alleen de mannen worden bestudeerd’, licht De Jong toe. Dat heeft te maken met hormoonschommelingen in het vrouwelijk lichaam. ‘Die kunnen variatie in de data veroorzaken, waardoor onderzoekers liever voor mannen kiezen.’
Als onderzoekers zowel mannen als vrouwen bestuderen, kunnen in de toekomst meer mensen fit oud worden
Promovendus Jelle de Jong
De geslachtsspecifieke factoren in de ontwikkeling van spierzwakte zijn om deze reden nog nauwelijks onderzocht. ‘Vanwege de verschillen tussen mannen en vrouwen is dit wel erg belangrijk.’
Spierbiopten
De Jong bestudeerde spierbiopten uit het bovenbeen van 28 mannelijke en 26 vrouwelijke 75-plussers. Een erg bijzondere studiepopulatie. ‘We wilden bij deelnemers bloed afnemen en stukjes spierweefsel verzamelen. Je kunt je voorstellen dat niet iedereen daar enthousiast over was. Zeker als je oud bent en minder spieren hebt, of al last hebt van spierzwakte. Dan wil je liever niet dat onderzoekers daar nog in gaan snijden.’ Uiteindelijk vonden zij een goed gemixte groep proefpersonen. ‘De gemiddelde leeftijd van de mannen was hetzelfde als van de vrouwen. Ook de mate van spierzwakte was vergelijkbaar. Zo konden we al een aantal variabelen tegen elkaar wegstrepen.’
Fysiologisch gezien leken de fitte ouderen heel erg op jonge mensen
Promovendus Jelle de Jong
De groep ouderen werd opgedeeld in fit en zwak. Aan de hand van de stukjes spierweefsel en de verzamelde bloedmonsters kon De Jong met zijn collega’s vaststellen dat de veranderingen in de spieren die optreden bij spierverzwakking totaal verschillend zijn bij mannen en vrouwen. ‘In de spieren van vrouwen zagen we meer stoffen die duiden op ontsteking, terwijl bij mannen juist de diameter van bepaalde spiervezels kromp.’ Ook kon spierzwakte niet een-op-een worden toegeschreven aan veroudering. ‘Fysiologisch gezien leken de spieren van fitte ouderen heel erg op die van jonge mensen. Spieren worden uiteraard ouder als gevolg van leeftijd, maar dat betekent niet dat ze ook meteen zwakker worden.’
Leefstijl
‘Dat is hoopgevend, want dat betekent ook dat we actie kunnen ondernemen om ouderen sterker te maken en te houden.’ Zij krijgen nu al het advies om te sporten en veel eiwitten te eten. ‘Dat werkt heel goed, maar niet iedere oudere kan sporten. Voor degenen die bijvoorbeeld zijn gevallen, een operatie hebben ondergaan of bedlegerig zijn, moeten andere oplossingen komen.’ Zulke oplossingen bijvoorbeeld komen uit de medicijn- en voedingsindustrie, die bezig zijn met het ontwikkelen van interventies om spierzwakte tegen te gaan. ‘Door onze resultaten denken we dat het mogelijk zinvol is om zwakke oude mannen anders te behandelen dan zwakke oude vrouwen.’
De Jong en zijn collega’s zijn daarnaast benieuwd naar de oorzaak van de geslachtsspecifieke veranderingen binnen de spier bij het verzwakken. ‘En als dan andere onderzoekers ook zowel mannelijke als vrouwelijke deelnemers opnemen in hun onderzoek én de analyses vervolgens voor elk geslacht afzonderlijk uitvoeren, kunnen we hopelijk in de toekomst meer mensen fit oud laten worden.’
