Nederlanders gooiden in 2023 2271 miljoen kilo voedsel weg. Daarvan is 848 miljoen kilo voor rekening van huishoudens. Foto Shutterstock Deze week is het Verspillingsvrije Week. Die moet consumenten inspireren om minder voedsel te verspillen. Nederlanders gooien thuis 848 miljoen kilo eten weg waarvan zo’n 60 miljoen kilo omdat de houdbaarheidsdatum is overschreden. ‘Het helpt om te kijken, ruiken en proeven’, aldus voedselverspillingshoogleraar Erica van Herpen (Marketing and Consumer Behavior).
Nederlanders gooiden in 2023 minder eten weg dan een jaar eerder, blijkt uit de nieuwste Monitor Voedselverspilling die WUR-onderzoekers maakten in opdracht van het Ministerie van Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur. Het grootste aandeel voedselverspilling komt van verwerking en fabricage, maar huishoudens verspillen meer dan een derde (zie figuur). De Verspillingsvrije Week, een initiatief van de Stichting Samen Tegen Voedselverspilling waar ook WUR aan bijdraagt, wil die vorm van voedselverspilling verkleinen met een campagne rondom de houdbaarheidsdatum.
Netto verspilden Nederlanders thuis namelijk evenveel als een jaar eerder: 848 miljoen kilo op jaarbasis. Dat kan anders, volgens Van Herpen, kersverse hoogleraar Resource Smart Consumer Behavior. ‘De voedselverspilling door huishoudens daalt al een aantal jaar, maar de daling vlakt langzaam af. Er zijn nog veel interventies en manieren om voedselverspilling in huishoudens omlaag te krijgen, en dat moet ook, want het is nog steeds heel veel.’
Onzekerheden
Van Herpen sprak eind augustus tijdens haar inaugurele rede over de zogenoemde ‘onzekerheden’ binnen huishoudens die ertoe leiden dat ze veel voedsel verspillen. ‘Gezinnen met kinderen, en wisselende patronen wie wanneer mee-eet, hebben baat bij een meer flexibiliteit in hun omgang met voedsel. Denk aan restjesdagen, regelmatig controleren wat je nog op voorraad hebt en dat wat je te veel hebt slim bewaren door bijvoorbeeld invriezen.’
‘Overigens kunnen de stijgende voedselprijzen van dit moment ook een impuls zijn om minder te verspillen’, filosofeert Van Herpen verder. ‘Vanaf de jaren vijftig produceren we voedsel in overschot. Daardoor werd dat goedkoper en was verspilling minder belangrijk. Dat verandert nu. We gebruiken veel grondstoffen voor ons eten en inmiddels hebben we te maken met geopolitieke handelsuitdagingen en een klimaatcrisis waardoor de kans op misoogsten toeneemt.’ Bovendien is voedselverspilling ook een moreel vraagstuk: we verspillen grote hoeveelheden voedsel, terwijl er tegelijkertijd veel mensen honger lijden.
Verspillingsvrije Week
De focus van de Verspillingsvrije Week ligt op de houdbaarheidsdatum, de THT-datum. Van Herpen: ‘Er is een verschil tussen ‘te gebruiken tot en met’ en ‘ten minste houdbaar tot’. Bij die eerste zijn er voedselveiligheidsrisico’s als je het gebruikt na deze datum. De tweede betekent dat het product in topkwaliteit is tot aan die datum, maar daarna kun je het meestal nog steeds goed eten. Dat weet je door te kijken, ruiken en proeven.’
Demissionair landbouwminister Femke Wiersma stuurde afgelopen donderdag de Monitor Voedselverspilling naar de Tweede Kamer en schreef in haar brief: ‘We verwachten dat boeren efficiënt omgaan met nutriënten terwijl we thuis en in bijvoorbeeld de horeca duurzaam geproduceerd eten massaal in de kliko gooien. Dat moet en kan echt anders.’ Ze heeft haar hoop gevestigd op de Verspillingsvrije Week.
Overigens doet WUR – in het kader van beleidsondersteunend onderzoek – via Wageningen Food & Biobased Research onderzoek naar instrumenten die ingezet kunnen worden om verliezen tijdens of na de oogst tegen te gaan, zodat ook dat deel van voedselverspilling verkleind kan worden.
Waste in Wageningen
Kliekjesdiner, workshop fermenteren en een ‘dinner & docu’-avond. In Wageningen zijn deze week activiteiten, maaltijden en workshops ter inspiratie om minder eten te verspillen. Het volledige lokale programma vind je in de agenda van Stichting Nu De Toekomst.
