Een maagverkleining maakt de maag ongeveer 80 procent kleiner – van een middelgrote peer tot een langwerpige druif. Foto Shutterstock Buitenpromovendus Mitchell Harker (Human Nutrition & Health) onderzocht de middellange termijneffecten van de bariatrische ingreep SADI-S, waarbij patiënten met obesitas zowel een maagverkleining als maagomleiding ondergaan. ‘We hebben nog weinig inzicht in de behandelresultaten na vijf jaar.’
Harker is arts-onderzoeker bij Vitalys, de overgewichtskliniek van het ziekenhuis Rijnstate, en promoveert via WUR op het verbeteren van chirurgische technieken bij de behandeling van overgewicht. Voor zijn nieuwste publicatie bestudeerde hij de verschillen tussen secundaire en primaire SADI-S, ofwel eerst een maagverkleining en later ook een maagomleiding, ofwel beide ingrepen tegelijkertijd in één operatie. Hij volgde een groep patiënten voor vijf jaar.
Deze ingreep is bedoeld voor patiënten met zeer ernstig overgewicht, omdat het een dubbelslag slaat qua gewichtsverlies, legt Harker uit. ‘We maken de maag ongeveer 80 procent kleiner – van een middelgrote peer tot een langwerpige druif – én verplaatsen de aanhechting van de maag op de dunne darm. Patiënten krijgen daardoor eerder een vol gevoel en nemen – doordat een groot deel van de dunne darm wordt overgeslagen – minder voedingsstoffen en energie op uit hun voeding.’
Een versus twee
‘Het voordeel van twee losse operaties is dat patiënten na de eerste stap, de maagverkleining, al behoorlijk wat gewicht verliezen. Ze raken een deel van het buik- en levervet kwijt dat anders het zicht en de toegang blokkeert tot de maag en darmen’, aldus Harker. Als dat weg is, kan de chirurg gemakkelijker een goede nieuwe aanhechting maken voor de omleiding. ‘En dat voorkomt complicaties.’
Daar tegenover staat dat patiënten die SADI-S in twee keer ondergaan minder gewicht verliezen over een periode van vijf jaar. ‘Gemiddeld 16 procent van het totale lichaamsgewicht in vergelijking met 35 procent bij de patiënten die de SADI-S in één operatie ondergaan.’ De kanttekening hierbij is wel dat die laatste groep ook meer en vervelendere complicaties had, waardoor soms nog een extra operatie nodig was. Harker: ‘Het roept voor ons de vraag op: is dat extra gewichtsverlies wenselijk als je het afzet tegen de risico’s?’
Overgebleven darm
Harker en zijn collega’s keken ook naar verschillende plekken van de nieuwe maag-darmaanhechting en wat de consequenties zijn van een korter of langer stuk darm in zijn originele functie. ‘Chirurgen knippen de maag los van de dunne darm en maken deze verderop weer vast aan diezelfde darm. Door het deel voor de aanhechting stromen stoffen die helpen bij de vertering, afkomstig van de alvleesklier. Vanaf de nieuwe aanhechtingsplek komt de maaginhoud erbij en vindt vertering plaats zoals gebruikelijk. De lengte van dat laatste deel – wat nog precies doet wat het voor de operaties deed – is belangrijk.’
Is dat extra gewichtsverlies wenselijk als je het afzet tegen de risico’s?
Mitchell Harker, arts-onderzoeker en buitenpromovendus
Die restlengte moet namelijk kort genoeg zijn om mindere voedingsstofabsorptie en dus gewichtsverlies te veroorzaken, maar mag ook weer niet té kort zijn. ‘Want dan kunnen patiënten last krijgen van vitaminetekorten en symptomen van ondervoeding ervaren. In het ergste geval moeten ze de rest van hun leven aan een sonde of infuus. Uit de literatuur weten we dat korter dan tweeënhalve meter nauwelijks meer gewichtsverlies veroorzaakt, terwijl vanaf dat moment wel de kans op deficiënties toeneemt.’
Kwaliteit van leven
De SADI-S-procedure verandert ook het ontlastingspatroon van de patiënten. ‘We korten het maag-darmsysteem in en dus wordt voedsel niet meer helemaal verteerd. Als gevolg daarvan moeten patiënten gemiddeld zo’n 4 keer per dag naar het toilet met dunne ontlasting. Een op de vijf patiënten vindt dat hinderlijk in het dagelijks leven.’
Ongeveer drie jaar na de laatste operatie vroeg Harker de patiënten naar hun kwaliteit van leven. ‘Die was bij alle patiënten acceptabel, maar hoger bij de patiënten die primaire SADI-S hadden ondergaan. We denken dat dat komt doordat de andere groep, van de secundaire SADI-S, hun behandeling al eerder is gestart. Een deel van hun gewichtsverlies is al van langer geleden.’
Maar het blijft een belangrijk resultaat, aldus Harker. ‘De kwaliteit van leven van patiënten na maagverkleinende chirurgie is nog heel weinig onderzocht. Gewichtsverlies is vaak de belangrijkste uitkomstmaat. Vanuit een klinisch oogpunt is dat logisch, want het maakt de patiënt gezonder. Het is ook belangrijk dat we erkennen wat de patiënt zelf vindt en ervaart.’
