Foto Duncan de Fey Ecoloog en Spinoza-winnaar Scheffer maakte wetenschappelijk naam met zijn werk aan de kanteltheorie.
Die stelt dat geleidelijke veranderingen de veerkracht van een stabiel systeem in de natuur of de samenleving zo kunnen aantasten dat het kwetsbaar wordt. Een kleine verstoring volstaat dan om het geheel te doen omslaan naar een heel nieuwe stabiele toestand.
Zo’n proces is met relatief eenvoudige wiskunde in kaart te brengen. Scheffer past in De Kanteling de theorie toe op het systeem aarde. De wereld nadert volgens Scheffer in rap tempo zo’n kantelpunt. Dat is op zichzelf niets nieuws. In het boek laat Scheffer zien dat tal van oude culturen aan zo’n kanteling ten onder gingen.
Ik probeer het verhaal te vertellen van hoe het ook kan en welke stappen daarvoor nodig zijn
Sociale spanningen, onrust en instabiliteit nemen wereldwijd toe en klimaatverandering dreigt de wereld naar de afgrond te duwen. Maar zover hoeft het niet te komen, zegt Scheffer. De wereld kan ook naar een positieve toekomst kantelen. En alle ingrediënten daarvoor zijn aanwezig.
‘Ik probeer het verhaal te vertellen van hoe het ook kan en welke stappen daarvoor nodig zijn’, zegt Scheffer in een interview dat op 11 september Resource-magazine verschijnt. ‘Ik vertel een positief verhaal. Daar is behoefte aan. Ook bij onze studenten speelt dat. Komt het nog goed, en wat kunnen wij doen?’
Reclameverbod
Voor die positieve afloop zijn wel radicale ingrepen nodig, bijvoorbeeld een forse herverdeling van de rijkdom, een bovengrens aan vermogen en een verbod op consumptie-opstuwende reclame. ‘Geldachtenexperimenten’ noemt Scheffer dat, ‘voor als de tijd er rijp voor is. Ik schets een vergezicht van voorbeelden die denkbaar zijn.’
De Kanteling ligt vanaf morgen in de boekhandel. Uitgever Athenaeum ISBN: 9789025318741
