Aziatische olifant (Elephas maximus). Foto Jester & Wylde Voor het eerst is met genoomdata vastgesteld dat de Aziatische olifant vier verschillende ondersoorten kent. Dat levert belangrijke inzichten op voor de bescherming van deze bedreigde diersoort.
Voor zijn promotieonderzoek analyseerde Jeroen Kappelhof (Animal Breeding and Genomics) het DNA van 27 Aziatische olifanten, afkomstig uit bijna het volledige verspreidingsgebied van de soort. Die analyse laat zien dat er vier genetisch verschillende clusters bestaan: Borneo, Sumatra, Sri Lanka en het Aziatisch vasteland. Het is wereldwijd voor het eerst dat het genoom van de Aziatische olifant op deze schaal in kaart is gebracht en dat met genoomdata is onderbouwd dat de Sumatraanse olifant een aparte ondersoort vormt.
Met zijn analyses van het genetisch materiaal laat de stamboom van de Aziatische olifant zich reconstrueren, legt Kappelhof uit. ‘We zien dat hun gezamenlijke voorouder zich zo’n 170.000 jaar geleden splitste in twee takken: een richting Borneo en Sumatra, en een richting Sri Lanka en het Aziatische vasteland. Kort daarna gingen Borneo en Sumatra ieder hun eigen weg. Pas veel later, rond 48.000 jaar geleden, scheidden ook Sri Lanka en het vasteland van elkaar.’
Kappelhofs bevindingen zijn onlangs gepubliceerd in Ecology and Evolution. Ze helpen natuurbeschermers en dierentuinen gerichter keuzes te maken voor behoud van de soort, bijvoorbeeld door inteelt te beperken of populaties apart te beheren. De Aziatische olifant staat als soort op de Rode Lijst van de IUCN als bedreigd. De Sumatraanse ondersoort is zelfs kritiek bedreigd.
DNA uit dierentuinen
Veel van de DNA-monsters zijn van olifanten die leven in Europese dierentuinen. Kappelhof begon in 2022 met het verzamelen ervan. ‘In het wild leven naar schatting nog 35 duizend tot maximaal 50 duizend Aziatische olifanten. Daarnaast zitten er wereldwijd nog zo’n 15 duizend dieren in dierentuinen en vooral ook in opvangkampen in Azië. Maar van al die dieren was pas van negen individuen een compleet genetisch profiel gemaakt en gepubliceerd’, vertelde hij daar eerder over in een achtergrondartikel in Resource.
Kappelhofs analyses brachten aan het licht dat de populatie Aziatische olifanten in Europese dierentuinen genetisch divers is. ‘Dat biedt kansen voor behoud van diversiteit, mits er zorgvuldig per genetisch cluster wordt gefokt.’
