Freya in betere tijden, gefotografeerd door WMR-collega (en fotograaf) Jeroen Hoekendijk. Analyse van de poep van de walrus die tussen februari 2021 en april 2022 verschillende keren werd gezien langs de Noordzeekust en de Noorse wateren, werpt nieuw licht op het verspreidingsgebied van de diersoort.
De betreffende walrus, die in Nederland bekendstond als Freya, bezocht in de genoemde periode minstens twee keer de Waddenzee. Daarbij poepte ze (uiteraard) ook, onder meer op de onderzeeër Zr. Ms. Dolfijn die in Den Helder voor anker lag. Dankzij goede contacten met de marine wist onderzoeker Sophie Brasseur (Wageningen Marine Research) de hand te leggen op dat uitwerpsel. Ook lukte het haar de veertien dagen daarvoor op Terschelling geproduceerde ontlasting te bemachtigen, dankzij de lokale dierenarts.
Analyse van die poepmonsters leerde dat Freya’s dieet uitsluitend bestond uit Atlantische zwaardschede (Ensis leei, ook wel bekend als scheermessen), een invasieve schelpdierensoort die in grote aantallen voorkomt in de Noordzee en Waddenzee. Dat de walrus ze inderdaad op het menu had staan, wordt onderschreven door YouTube-beelden waarop te zien is hoe ze lege scheermesschelpen uitspuugt.
Aan voedsel is er dus geen gebrek. De hoge watertemperatuur leek evenmin een probleem: van de wateren die ze tijdens haar tochten aandeed, lag de temperatuur regelmatig boven de 20°C. Maar daar leek ze geen last van te hebben.
Andere redenen
Die observaties kunnen er volgens Brasseur op wijzen dat walrussen doorgaans in het Arctisch gebied blijven om andere redenen dan altijd werd aangenomen: niet vanwege de watertemperatuur of het voedselaanbod, maar omdat ze elders mogelijk last hadden van overbejaging en verstoring.
En nu het in de noordoostelijke Atlantische Oceaan steeds drukker wordt – zowel vanwege de populatiegroei van de walrussen als een toename van menselijke activiteiten – terwijl het oppervlakte aan zee-ijs afneemt, sluit ze niet uit dat walrussen vaker zuidelijker wateren zullen opzoeken. Aan voedsel geen gebrek; scheermessen zijn hier in overvloed.
Wachten op ongeluk
Het is wijs om daarop voorbereid te zijn, benadrukt ze. Met Freya liep het immers niet goed af: in augustus 2022 werd ze in de haven van Oslo gedood door de Noorse autoriteiten. Niet omdat de walrus opdringerig of agressief was, maar omdat mensen het dier ondanks herhaalde waarschuwingen tot zéér dichtbij naderden – daarmee an accident waiting to happen creërend. De Noorse autoriteiten wilden dat voor zijn. Met adequate beheermaatregelen valt te voorkomen dat er nogmaals situaties ontstaan waarbij afschot de enige optie lijkt, zo besluit Brasseurs publicatie.
