‘Andere groepen, waaronder onze Deense partner, ontwikkelen andere eiwitten’, zegt onderzoeker Gorben Pijlman. ‘Het eiwit dat als beste uit de tests komt, komt in het corona-vaccin terecht.’
Spikes
Het coronavirus heeft een ruw oppervlak, met uitstekende eiwitten. Die uitsteeksels of spikes heeft het virus nodig om onze lichaamscellen binnen te dringen, zodat we ziek worden. Pijlman gaat die eiwitten namaken, zodat ons lichaam het immuunsysteem aanzet en het virus onschadelijk maakt. ‘Als we het eiwit inspuiten, herkent het lichaam dit eiwit als lichaamsvreemd en maakt het antistoffen en geheugencellen aan. Dat is het vaccin. Wij laten het plaatje zien dat ons afweersysteem moet onthouden. Als het corona-virus ons daarna infecteert, maakt het lichaam snel afweerstoffen aan om het virus uit te schakelen.’
Baculovirus
Virologie heeft veel ervaring om zulke complexe viruseiwitten in insectencellen op te kweken. Ten eerste selecteert Pijlman een stukje DNA-code uit het coronavirus dat de bewuste spikes-eiwitten aanmaakt waarmee corona onze cellen binnendringt. Daarna zet hij dit DNA in een baculovirus. Dit baculovirus, dat ongevaarlijk is voor mensen, infecteert vervolgens gekweekte cellen van een insect, in dit geval een motvlindertje, en zet de insectencellen aan tot de productie van de bewuste eiwitten. Deze insectencellen gaan uiteindelijk naar een bioreactor, waarin de spikes in grotere hoeveelheden kunnen worden aangemaakt.
Twee maanden
Op dit moment is Pijlman in het beginstadium bij het maken van deze eiwitten. Hij werkt, samen met een promovendus en een analist, aan het kloneren van het stukje DNA uit het coronavirus. Hij hoopt over twee maanden een werkzaam eiwit te hebben. Daarmee is er nog geen vaccin. ‘We moeten het eiwit dan uitgebreid testen. Ten eerste moeten we nagaan: is het eiwit effectief, ofwel: zet het ons immuunsysteem voldoende aan het werk? En ten tweede: is het vaccin met dit eiwit veilig? Dat moeten we uitgebreid testen op bijvoorbeeld muizen, voordat het op de markt kan komen.’
De Virologie-groep heeft vaker dit soort complexe eiwitten gemaakt die gebruikt kunnen worden als vaccin. Zo heeft de Wageningse groep in 2013 een goedwerkend prototype vaccin gemaakt tegen het chikungunya virus.
De Wageningse virologen maken deel uit van een Europees consortium, geleid door het Deense bedrijf Expres2ion Biotechnologies. Die groep heeft geld gekregen van de Europese Commissie om een vaccin tegen het SARS-CoV-2 te ontwikkelen.