Foto: Shutterstock Promovendus Dikky Indrawan onderzocht waarom de vogelgriep daar voortdurend rondwaart in de voedselketens. Hij vond een afzetketen voor zieke kippen, georganiseerd door vleeshandelaren.
Indrawan onderzocht in West-Java waarom Indonesië de hoog-pathogene vogelgriep H5N1 maar niet weet uit te bannen. De Indonesische regering heeft beleid uitgestippeld om dit probleem op te lossen, zegt Indrawan, maar die zal geen succes hebben zolang de regering de complexiteit van de Indonesische pluimveesector niet herkent. Hij ontdekte dat Indonesie vier productieketens heeft voor kippenvlees, met verschillende marktleiders die de productie coördineren. Twee ketens leveren aan moderne markten die 20 procent van het kippenvlees leveren; de twee andere ketens aan traditionele markten die de overige 80 procent leveren.
Bevroren
De best georganiseerde productieketen is de integrale keten, waarin grote bedrijven zowel eigenaar zijn van de pluimveebedrijven, slachthuizen, verwerkingsbedrijven en supermarkten. Deze keten heeft veel veiligheidsprocedures om de business tegen ziekten te beschermen. De andere moderne en sterk gecoördineerde pluimveeketen is de semiautomatische slachthuisketen, waarin een slacht- en verpakkingsbedrijf een contract heeft met een of meerdere supermarkten om vlees te leveren. Meestal leveren deze ketens bevroren kippenvlees.
Slagers
De derde keten is de ‘gecontroleerde slager keten’. Die bestaat uit door de overheid beheerde boerderijen die kippen opkopen van commerciële boeren, met slagers in dienst die tussen de 10 en 100 kippen per dag slachten. Deze productieketen hanteert een beperkte hoeveelheid veiligheidsmaatregelen, zegt Indrawan. En de vierde en grootste productieketen bestaat uit privé-slagers. In deze traditionele en minst gecoördineerde keten onderhandelen kippenboeren met handelaren, slagers en consumenten op een spotmarkt zonder voorschriften. ‘Alleen de prijs is belangrijk op deze markt voor vers vlees’, zegt Indrawan.
Ziek
Maar deze laatste markt bevat ook een markt voor zieke kippen, vervolgt de promovendus. ‘Als kippenboeren klinische verschijnselen van vogelgriep waarnemen bij hun kippen, dan verkopen ze de kippen op deze markt.’ Voor veel boeren loont het niet om te investeren in medicijnen en vaccins tegen vogelgriep, legt hij uit. Het loont meer om zieke dieren te verkopen op een markt. Pluimveehouders uit alle vier productieketen, dus ook de moderne, gebruiken de traditionele markten als afvoerputje van zieke dieren.
Handelaren
Indrawan zocht ook uit wie de regisseurs zijn van deze ‘zieke kippen keten’. Hij komt tot de conclusie dat vooral de vleeshandelaren verantwoordelijk zijn. ‘Je moet je realiseren dat de pluimveehouders in Indonesie geen leningen kunnen krijgen van banken. Het zijn de handelaren die de boeren en slagers van leningen voorzien. Bovendien controleren deze handelaren de business, zij dirigeren de kippen naar de markten met de hoogste marges. Als een boer zieke kippen heeft, kennen zij het slachthuis en de markt die deze kippen wil kopen.’
Informeel
Tot dusverre heeft de Indonesische overheid de vleeshandelaren niet betrokken bij haar beleid om vogelgriep uit te bannen. Het wordt tijd dat dat gebeurt, vindt Indrawan. ‘De handelaren zijn de informele ketenregisseurs. Je moet ze eerst erkennen als bankiers van de pluimveesector en daarna kun je met hen afspreken dat ze stoppen met de handel in zieke kippen.’
Prikkel
Cruciaal, zegt Indrawan, is dat de regering de marktpartijen prikkelt om niet langer zieke dieren te verhandelen. ‘Een paar jaar geleden probeerde de regering dit probleem op te lossen door de staatsboerderijen te sluiten en de traditionele slagers te verbieden. Maar dit is mislukt, omdat de handelaren buiten schot bleven en duizenden mensen hun brood verdienen in deze productieketen. Verbeteren van deze traditionele productieketens lijkt me beter dan verbieden.’
De pluimveemarkt is een heel belangrijke voedselsector in Indonesië, zegt Indrawan. 83 Procent van het verse vlees in Indonesië komt van kippen, de gezinnen spenderen zo’n 10 procent van hun inkomen aan kip.
Dikky Indrawan promoveerde op 13 maart bij Henk Hogeveen, persoonlijk hoogleraar Bedrijfseconomie
Lees ook:
