© ShutterstockDat blijkt uit het proefschrift waar Ellen Besseling vanmiddag op promoveert. Besseling onderzocht de effecten van micro- en nanoplastic deeltjes op het leven in het water. Dat zijn plastic deeltjes kleiner dan 5 mm (microplastic) en 100 nm (nanoplastic). Zij ontwikkelde de eerste voorzichtige risicobeoordeling van de huidige blootstelling van het milieu aan microplastic.
Zorg
Plastic is alom tegenwoordig in het milieu. De plastic soep op de oceanen is een schrikwekkend beeld dat daarbij hoort. Maar over de schadelijkheid van al dat plastic verschillen de meningen nogal. Ook Besseling zelf was toen ze aan haar studie begon ‘terughoudend ten aanzien van de effecten’. Maar die terughoudendheid heeft plaats gemaakt voor zorg. ‘Er zijn echt risico’s en dan met name in de kustzones, als de concentraties plastic blijven toenemen.’
Besseling voerde diverse studies uit naar de effecten van het plastic zelf en de rol die plastic speelt als drager van verontreinigende chemicaliën. Vooral dat laatste effect, de zogeheten bioaccumulatie van hydrofobe stoffen via plastic, blijkt mee te vallen. Besseling: ‘Zowel uit mijn modelstudie als uit de experimenten blijkt het transport van verontreinigingen door microplastic een verwaarloosbare bijdrage te leveren aan het totale risico door blootstelling aan plastic.’
Het triggert natuurlijk wel de nieuwsgierigheid naar hoe die effecten worden veroorzaakt
Ellen Besseling
De reden daarvan is overigens minder fraai. De concentraties verontreiniging in het water zijn al zo hoog dat transport via plastic niet noemenswaardig meer bijdraagt aan extra risico. Plastic deeltjes zelf zijn daarentegen niet zonder gevaar, tonen proeven met nanoplastic op algen en watervlooien aan. Algen groeien minder en watervlooien zijn minder talrijk, kleiner en vertonen misvormingen in aanwezigheid van nanoplastic.
Roze
Maar voor die effecten zijn wel hoge concentraties nanoplastic nodig, voegt Besseling geruststellend toe. ‘Het water zag soms roze van de plastic deeltjes. Dat zijn geen milieuconcentraties. Die hoge concentraties zijn gebruikt om aan te tonen dat er effecten zijn. Maar het triggert natuurlijke wel de nieuwsgierigheid naar hoe die effecten wordenveroorzaakt.’
Voor haar uiteindelijke risicobeoordeling van micro- en nanoplastic vergeleek Besseling de gemeten concentraties microplastic in zeewater met de op dit moment bekende concentraties waarbij negatieve effecten te verwachten zijn voor een reeks aan organismen. Op hotspots van plasticvervuiling blijkt 10-20 procent van de organismen in de gevarenzone te zitten. Die hotspots zijn met name voor de kust aanwezig.