©Guy Ackermans
Kees Veerman is de op twee na oudste Wageningse promovendus aller tijden. Wel verbrak hij een ander record. Veerman promoveerde bij emeritus-hoogleraar Olaf van Kooten (net gepensioneerd) en werd ondervraagd door de opponenten Vinus Zachariasse (oud-LEI-directeur), Jozef Tetterode (hoogleraar Universiteit van Amsterdam) en oud-minister Cees Veerman – allemaal allang gepensioneerd. Ruud Huirne, directeur Food & Agri bij Rabobank, was de jongste opponent op het podium van eminences grise. Ook de gemiddelde leeftijd in de zaal van de Aula lag ruim boven de pensioengerechtigde leeftijd.
Geen familie
En er was nog een uniek gegeven. De promovendus Kees (voluit Cornelis Pieter) Veerman werd ondervraagd door oud-minister Cees (voluit Cornelis Pieter) Veerman. ‘Ik dacht eerst dat er een foutje was gemaakt, want C.P. Veerman is al in 1983 gepromoveerd in Wageningen’, zei Cees Veerman (de minister). Hij is overigens geen familie van de promovendus C.P. Veerman.
Pensionering
Voor de promovendus Veerman ging een lang gekoesterde wens in vervulling. Toen hij in 1980 zijn doctoraal Bedrijfseconomie haalde aan de Universiteit van Amsterdam, werd hem duidelijk gemaakt wat de doctorandustitel eigenlijk betekent: hij die voor doctor studeert. Met andere woorden: hij was er nog niet, er lag nog een promotietraject op zijn pad. Pas in 2005, na zijn pensionering aan de agrarische hogeschool in Delft, ontstond er tijd bij Veerman voor zijn promotieonderzoek.
Hot topic
In die tijd speelde er een hot topic in de Nederlandse tuinbouw. In 1997 was The Greenery ontstaan, een bedrijf dat niet alleen groente- en fruitveilingen samenvoegde maar ook inkooporganisaties van de supermarkten opkocht. Daardoor werden de groenten steeds minder via de veiling verkocht, met zijn klassieke manier van prijsvorming tussen vraag en aanbod, maar via onderhandelingen en bemiddeling. Op deze ‘verticale concentratie’ was veel kritiek bij de tuinders.
Resultaten
Kees Veerman ging na zijn pensionering uitzoeken wat er fout was aan The Greenery. Daartoe ging hij de situatie in de glasgroentesector vergelijken met de bloemensector, waar de veiling van FloraHolland als vanouds de prijsvorming bepaalde. Hij wist de Land- en Tuinbouw Organisatie (LTO) over te halen om zijn onderzoek te financieren en ging tientallen glasgroente- en snijbloemenbedrijven interviewen en hun financiële resultaten beoordelen. Ook nam hij de jaarverslagen van de veiling, afzetcoöperaties en handelshuizen door. Dat leidde tot een flinke berg data.
Clinch
Veerman promoveerde aanvankelijk bij de Amsterdamse econoom Jozef Tettero, maar die benaderde in 2012 Olaf van Kooten, hoogleraar Tuinbouw in Wageningen, om meer tuinbouwkennis binnen te halen bij de promotiebegeleiding. Van Kooten lag gelijk in de clinch met Veerman. ‘Hij was redelijk vooringenomen. De verticale integratie van The Greenery was slecht, de aanpak van Flora Holland was goed. Het probleem was alleen: dat kon hij niet aantonen met zijn onderzoeksgegevens. Je kunt niet op basis van één case – The Greenery – algemene conclusies trekken.’
Bunte
Met dit commentaar werkte Veerman verder aan zijn manuscript, maar twee jaar geleden werd dat afgewezen door de leescommissie. ‘Geen enkel bedrijfs- en sectorkenmerk had invloed op het bruto inkomen van de tuinders’, zegt Van Kooten. Maar de Wageningse econoom Frank Bunte zag mogelijkheden. Samen met Veerman voerde Bunte econometrische analyses uit, zodat de promovendus deze week toch conclusies kon trekken.
Marge
Zijn aanvankelijke aanname – de veiling leidt tot een betere marktpositie en prijs voor de tuinders dan de prijsbemiddeling Van The Greenery – kan hij niet aantonen met zijn onderzoek. Wel stelt hij vast dat grote kasgroentebedrijven geen hogere bruto marge halen dan de kleinere en dat juist de kleine bedrijven in de sierteelt een hogere marge halen, mede omdat ze producten leveren in een specifiek marktsegment.
Spanning
Veerman werd stevig ondervraagd door zijn opponenten die stuk voor stuk goed waren ingevoerd in de materie. Huirne financiert veel tuinders bij de Rabobank, Veerman (de minister) was oprichter van The Greenery en Zachariasse toezichthouder bij The Greenery. ‘Op veel vragen wist ik geen goede antwoorden te formuleren’, zegt Veerman (de promovendus) een dag later. ‘Misschien kwam het door de spanning.’ Maar hij promoveerde, met de hakken over de sloot, op 77-jarige leeftijd. Promotor Olaf van Kooten prees hem voor zijn doorzettingsvermogen.