© Pixabay
Dat zou wat zijn, continue meetreeksen van zand- en slibdeeltjes in de rivieren. Het zou het begrip van de ingewikkelde processen van zandtransport in de Nederlandse delta volgens Hoitink een forse stap vooruitbrengen. Maar dat is voorlopig nog een mooi visioen voor de persoonlijk hoogleraar Environmental Fluid Mechanics. Hoitink sprak twee weken geleden zijn inauguratie uit. Kern van die rede is dat we meer moeten meten.
Zout zeewater
Rivieren zijn constant in beweging. Door erosie en afzetting van deeltjes verandert de bedding van een rivier voortdurend. Die processen worden gestuurd door de stroming van het water. De hoeveelheid water en sediment die meestromen bepalen of er erosie of juist afzetting van sediment optreedt. Dichter bij de kust speelt bovendien het binnendringen van zout zeewater. Drogere zomers zorgen naar verwachting voor toenemende instroom van zout water.
Om de rivieren bevaarbaar en het water zoet te houden is inzicht in al die processen essentieel. Daar bestaan modellen voor. Maar om die modellen te toetsen aan de werkelijkheid zijn veel data nodig. Meten is daarom cruciaal, legt Hoitink uit. Metingen zoals op dit moment dagelijks plaatsvinden op de veerboot tussen Den Helder en Texel. Akoestische metingen brengen daar de stroming en het deeltjestransport in het Marsdiep in kaart.
De gebruikte techniek heet ADCP, wat staat voor Acoustic Doppler Current Profiler. Hoitink: ‘Het apparaat zendt hoogfrequente pulsen uit, die onderweg naar de bodem weerkaatst worden door deeltjes in het water. Het daarbij optredende Dopplereffect is te relateren aan de stroomsnelheid van het water. De sterkte van het weerkaatste signaal zegt bovendien iets over het aantal deeltjes in de stroom.’
Lage rivierafvoeren worden steeds problematischer voor de scheepvaart en de beschikbaarheid van zoet water
Ton Hoitink
De heen en weer varende boot levert een ‘ongekende dataset’ op. Hoitink wil die apparaten ook op andere plekken inzetten. Te beginnen bij de Nieuwe Waterweg om meer inzicht te krijgen in de instroming van zout water in de Zeeuwse delta. Maar de apparaten zijn ook vanaf de kant te gebruiken en leveren dan een horizontaal stromingsprofiel op. Voorzover hetsignaal reikt tenminste, zegt Hoitink. Binnenkort komt zo’n dataset beschikbaar voor de Rijn bij Lobith.
Zoutmonitor
Al dat meten moet volgens de hoogleraar leiden naar een zoutmonitor. ‘Een soort buienradar voor de zoutindringing. Een site waar je voor de hele delta kunt zien hoe de zoutindringing pakweg de komende dagen is. Want lage rivierafvoeren worden steeds problematischer voor de scheepvaart en de beschikbaarheid van zoet water. Zo’n dienst zou voor bijvoorbeeld boeren, waterschappen en drinkwaterbedrijven een groot nut hebben.’