©Fysiologie van mens en dier
Het nieuwe lab van Fysiologie van Mens en Dier zit er niet spectaculair uit. We zien een zaaltje van 50 m2 met een ziekenhuisbed en een hometrainer, met daar omheen apparatuur. Die attributen krijgen betekenis als hoogleraar Jaap Keijer en onderzoeker Arie Nieuwenhuizen hun onderzoek toelichten. Ze doen onderzoek naar het energie-metabolisme van de mens, in het bijzonder naar de energiecentrales in onze cellen: de mitochondriën. In het nieuwe lab meten ze de werking van deze energiecentrales bij proefpersonen in rust (op bed) en in actie (op de hometrainer).
Mondkapje
In de kamer staat deels nieuwe apparatuur, waarmee de onderzoekers bijvoorbeeld de zuurstof en CO2 in de in- en uitgeademde lucht kunnen meten. Daarvoor krijgen de proefpersonen een mondkapje op. Door die concentraties bij rust en activiteit te vergelijken, komen ze meer te weten over het energiemetabolisme van de mens. ‘We willen in detail de verschillen in energiemetabolisme snappen tussen fitte en minder fitte mensen’, zegt Keijer.
Muizen
Zijn onderzoeksgroep voert dit type onderzoek ook uit bij muizen. Dat gebeurt in de proefdierfaciliteit elders op de campus. ‘Soms heb je een gecontroleerde proef nodig, waarbij je bijvoorbeeld de interactie tussen vetweefsel en de lever wilt testen. Dat kan niet bij mensen, dan heb je proefdieren nodig’, zegt Keijer. ‘In cellen kun je weer meer inzoomen op moleculaire details van het energiemetabolisme.’ Dat onderzoek gebeurt weer in een naburig lab op Zodiac. De leerstoelgroep doet al sinds 1964 onderzoek naar het energiemetabolisme.
Conditie
Het nieuwe lab markeert niet alleen het feit dat de groep weer nieuwe apparatuur voor metabolisme-onderzoek heeft gekregen, maar ook dat er net drie nieuwe promovendi zijn begonnen met humaan fysiologisch onderzoek. Keijer: ‘We willen snappen hoe de mitochondriën werken. Na je vijftigste neemt je energieverbruik af, waardoor je conditie afneemt. Dat kan te maken hebben met de hoeveelheid niet-functionerende mitochondriën. We willen weten hoe het werkt, zodat we mensen fitter kunnen maken.’
Integreren
Een combinatie van factoren maakt het nieuwe onderzoekslab behoorlijk uniek, zegt Keijer. ‘We integreren fysiologisch en moleculair onderzoek. Dit doen wij binnen onze groep met mensen, proefdieren en cellen. Hierdoor kunnen we steeds het optimale onderzoekmodel kiezen om een onderzoekvraag zo goed mogelijk te beantwoorden. Dit is een kleinschalig lab waarin we bij kleine groepen gezonde mensen, zoals ouderen, mechanismen meten en verbanden proberen te leggen, met het uiteindelijke doel hun gezondheid te verbeteren.’
Het nieuwe lab is al in bedrijf, maar wordt op 19 september feestelijk geopend op Zodiac na een minisymposium over energiemetabolisme dat om 15.00 uur begint.