Claresse. Foto Wikipedia
Het LEI (nu: Wageningen Economic Research) deed destijds onderzoek naar de perspectieven van de teelt van meerval in Nederland. Wat begon als een eenvoudige helpdeskvraag van het ministerie, groeide uit tot een groter onderzoeksrapport. In dat rapport komt ook de concurrentiepositie van de verschillende visteelten aan bod.
Substitutie
In de eerste versie van het rapport citeerden de onderzoekers meervalkwekers die aangeven dat de meerval op de vismarkt concurreert met de Claresse, een kruising van twee meervalsoorten. Wel bevindt de Claresse zich in een wat hoger prijssegment, stelden de onderzoekers. Ze concludeerden dat er ‘onvoldoende gegevens beschikbaar zijn om vast te stellen of er sprake is van substitutie van Afrikaanse meerval door Claresse’.
Subsidie
Het ministerie kreeg gelegenheid om als opdrachtgever te reageren op deze tekst, in de wetenschap dat zij een innovatiesubsidie had verstrekt aan een bedrijf voor de teelt van tilapia. Na dit project stapte deze tilapiateler echter over op de teelt van Claresse. Meerdere telers van meerval, die geen subsidie kregen, sleepten het ministerie daarna voor de rechter. Ze klaagden over oneerlijke concurrentie omdat het ministerie de Claresse-teler een subsidie had verstrekt maar hen niet. Belangrijk daarbij was de vraag hoe concurrerend de Claresse- en meervalteelten zijn ten opzichte van elkaar.
Onvoldoende
Daarom kwam een jurist op het ministerie met het advies om de tekst in het onderzoeksrapport aan te passen. De formulering van de onderzoekers, dat er ‘onvoldoende gegevens beschikbaar zijn’ werd vervangen door het tekstvoorstel waarin staat dat ‘geen substitutie plaatsvindt… op basis van thans beschikbare gegevens’. De projectleider van het onderzoek wees deze formulering echter af. Hij herhaalde ‘onvoldoende gegevens’ in de volgende versie van het rapport.
Druk
Het ministerie herhaalde daarna dat ze de formulering van de jurist in het rapport wil. Daarbij heeft het ministerie druk uitgeoefend op de projectleider, meldt deze aan de CWI, maar het ministerie ontkent dat. In elk geval paste de projectleider de tekst aan. Hij schreef niet langer dat ‘onvoldoende gegevens beschikbaar zijn’ maar dat Claresse en meerval van elkaar verschilden wat betreft kleur en textuur. Wel beschreef hij de concurrentie tussen de twee vissoorten als een mening. De onderzoeker staat volledig achter deze nieuwe tekst, vertelt hij aan de CWI.
Maar de meervaltelers, die eerder het ministerie aanklaagden, laten het er niet bij zitten. Ze dagen nu WUR, omdat die onder druk van het ministerie conclusies zou hebben aangepast in een onderzoeksrapport, met als doel dat zij geen schadevergoeding krijgen van het ministerie.
Geen succes
De teelt van kweekvis in Brabant, bedoeld als alternatief voor varkenshouders die wilden stoppen en omscholen, bleek geen succes. De meervaltelers die nu WUR aanklagen, gingen failliet. Dat gold overigens ook voor de Claresse-teler die subsidie kreeg van het ministerie.
Achteraf gezien was het beter geweest als het LEI in 2010 een begeleidingscommissie had benoemd met een externe deskundige om de onafhankelijkheid van het onderzoek te borgen, stelt de CWI. Maar omdat het onderzoek begon met een eenvoudige helpdeskvraag, kwam dat er niet van.
lees ook