Samen met collega’s van de leerstoelgroep Sensoriek en Eetgedrag kwam Camps tot zijn conclusies na een onderzoek met vijftien gezonde jonge mannen. Op een nuchtere maag dronken ze een halve liter van een zuivelshake met suikers, vet en eiwit, waarvan de energie-inhoud en viscositeit verschilde.
‘We hebben vier typen shakes getest’, legt Camps uit. ‘Een dunne en een dikke shake met 500 kilocalorieën – zeg maar een maaltijdmaat, en een dunne en een dikke shake met 100 kcal ‒ een snackmaat.’ De shakes werden verdikt met de vezel johannesbroodpitmeel.
Stil liggen
Met de drankjes in hun maag mochten de proefpersonen anderhalf uur stil liggen in de MRI-scanner van Wageningen UR en Ziekenhuis Gelderse Vallei. Op de scans was zo het legen van de maag te volgen. Tegelijkertijd beoordeelden de proefpersonen om de zoveel tijd hoe vol ze zich voelden en hoeveel honger en dorst ze hadden. Voor het eerst werd voor dit type onderzoek een MRI-apparaat gebruikt.
‘Bij twee shakes ging het precies zoals verwacht’, zegt Camps. ‘De dikke shake van 500 kcal bleef lang in de maag en zorgde lang voor een vol gevoel, terwijl de dunne shake van 100 kcal kort in de maag bleef en snel verzadigde.’
Het lijkt alsof dat dikkige gevoel van de shake in je mond belangrijker is voor de verzadiging, dan datgene wat er daadwerkelijk in je maag zit.
Verrassender waren de uitkomsten bij de andere twee. Camps: ‘Bij de dunne shake van 500 kcal voelden de mensen zich niet vol, terwijl hun maag wel lang vol zat. En de dikke shake van 100 kcal was al snel uit de maag vertrokken, maar de mannen voelden zich nog erg vol zitten en hadden minder honger. Oftewel: het lijkt alsof dat dikkige gevoel van de shake in je mond belangrijker is voor de verzadiging, dan datgene wat er daadwerkelijk in je maag zit.’
Minder eten
De vraag is of dat dikkige gevoel van de shake in je mond genoeg invloed heeft op de hoeveelheid voedsel die mensen eten. In de proefopzet van Camps mochten de mannen nadat ze uit de scanner kwamen zoveel ham-kaasboterhammen eten als ze wilden, maar de gegeten hoeveelheden verschilden nauwelijks na de verschillende shakes.
‘Dat kun je negatief uitleggen’, reageert Camps, ‘in de zin van: dit heeft dus geen effect. Maar je kunt het ook positief uitleggen, want de proefpersonen gaan niet compenseren voor de calorieën die ze hebben gemist.’
Proefpersonen gaan niet compenseren voor de calorieën die ze hebben gemist.
Wat het verwerken van voedsel door de mond precies voor fysiologische effecten heeft, begrijpen de onderzoekers nog niet helemaal en wordt verder onderzocht. Wel sluiten de nieuwe bevindingen aan bij eerdere onderzoeken waarin het nemen van kleine slokjes, en het meer en langer kauwen van voedsel, zorgden voor meer verzadiging.
Worteltjes
Camps gebruikt de uitkomsten van het onderzoek ook in zijn eigen voeding. ‘Het is zonde om heel snel heel veel calorieën te eten met een product dat niet verzadigt, zoals een milkshake. Ik kies juist voedingsmiddelen die relatief veel moeite kosten om te eten en dus meer verzadigen. Zo knabbel ik graag worteltjes achter mijn computer.’