Welke cijfers heeft Greenpeace vergeleken?
Kruijne: ‘Het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) presenteert om de 4 jaar het verbruik van gewasbeschermingsmiddelen in de land- en tuinbouw, op basis van een enquête onder boeren en tuinders. Dat is Statline. De laatste cijfers dateren van 2012. Daarnaast levert Nefyto, de branchevereniging van producenten als BASF en Syngenta, jaarlijks de omzetcijfers voor bestrijdingsmiddelen aan de NVWA. Die vertrouwelijke informatie van Nefyto heeft Greenpeace verkregen en dan kun je haar verkoopcijfers vergelijken met de verbruikscijfers van het CBS.’
En?
‘Als je alle bestrijdingsmiddelen uit 2004 of 2008 bij elkaar optelt en in kilo’s uitdrukt, dan bedraagt het verbruik zo’n twee-derde deel van de omzet. Ofwel: volgens de verkoopcijfers ligt het verbruik aan gewasbeschermingsmiddelen zo’n 30 a 35 procent hoger dan het verbruik volgens het CBS. Voor 2012 zal dat niet veel anders zijn. Voor organisaties als het RIVM, het Planbureau voor de Leefomgeving en Wageningen UR is dat geen nieuws.’
Hoe ontstaan die verschillen?
‘Dat weten we niet zeker, want we kunnen de vertrouwelijke omzetgegevens van de producenten niet controleren. Ik denk dat er vele redenen voor kunnen zijn. Ten eerste bevat de steekproef van het CBS een ondervertegenwoordiging van de kleine teelten. Het gebruik in de graan-, mais- en aardappelteelt wordt goed gemeten, maar veel kleine gewassen in bijvoorbeeld de glastuinbouw, boom- en fruitteelt zitten niet in de enquête. Dat kan leiden tot onderschatting. Bovendien hebben tuinders geen verplichting om aan de enquête deel te nemen en hebben ze wellicht de neiging om hun eigen verbruik te onderschatten. Verder zit in de omzetcijfers van Nefyto ook ander gebruik van bestrijdingsmiddelen zoals op industrieterreinen en bij particulieren en over dat gebruik is weinig bekend. Mogelijk wordt een deel van die omzet geëxporteerd en is een deel van de omzetcijfers voor de Nederlandse markt onjuist.’
Volgens Greenpeace is de omzet van glyfosaat een factor 5 hoger dan het CBS-verbruik. Dat is toch fors?
‘Ja, dat is veel. Een mogelijke verklaring is dat er in 2012 veel glyfosaat werd verbruikt buiten de landbouw. Overigens is glyfosaat inmiddels verboden voor gebruik op verhardingen buiten de landbouw.’
U lijkt niet bezorgd over het hoge verbruik..
‘Het beleid van de Nederlandse overheid is niet zozeer gericht op reductie van de kilo’s maar op reductie van de risico’s. Onze onderzoeksgroep heeft samen met andere kennisinstellingen het duurzaam gewasbeschermingsbeleid van de Nederlandse overheid geëvalueerd. Daarbij betrekken we niet alleen de verbruiks- en omzetcijfers, maar ook metingen van stoffen in het oppervlaktewater en op voedsel. We hebben het over zo’n driehonderd middelen. Sommige breed werkende middelen verdwijnen, andere specifieke middelen komen ervoor in de plaats. Het ene middel kan een risico zijn voor het waterleven, een ander voor bijen. Kilo’s zeggen niet zoveel.’