Foto’s: Unitas Wageningen, Stichting Popcultuur, Rick de Leeuw, Ton van den Born
Het scheelde weinig of Nirvana had in 1989 op het podium van Unitas gestaan. ‘Bij het opruimen kwamen we een cassettebandje tegen, maar 500 gulden vonden we teveel en ze werden opzij geschoven’, vertelt Gert-Jan Kat, destijds lid van de bandjescommissie – ‘baco’ – van de Wageningse jongerenvereniging. Een misser in het licht van de geschiedenis. Maar ook zonder de komst van de wereldband-in-wording bruiste de Wageningse popscene in de jaren tachtig.
‘Kijk je terug, dan zijn er twee lijnen’, zegt Joost Witte, drummer van de Wageningse popgroep Toontje Lager, die later landelijke hits scoorde met Lente in Twente en Stiekem Gedanst. De eerste lijn is het ‘eigen’ Wageningse muziekcircuit dat in zijn hoogtijdagen misschien wel tachtig actieve bandjes telde. Troost, een van oorsprong socialistisch muziekcafé in het pand waar nu BBQ-restaurant Kelly’s zit, programmeerde jarenlang haast elke week een lokale act. Vaak beginnende bands ‘die nauwelijks vijf akkoorden speelden’, aldus Witte.
Na het concert hadden de bandleden de tijd van hun leven op Droevendaal
Middle of nowhere
De tweede lijn waren de vele bekende Nederlandse en buitenlandse muzikanten die in Wageningen optraden. Hans Dulfer kwam, evenals – later – zijn dochter Candy. De Dijk speelde hier, Urban Dance Squad, UB40, Echo & the Bunnymen. De Tröckener Kecks waren zelfs min of meer vaste gast bij Unitas (zie kader Stil Verbond)
.
‘We hadden bij Unitas de ambitie om een podium te worden voor landelijke bands’, vertelt Gert-Jan Kat. Overal in het land ontstonden op dat moment poppodia en Unitas voegde zich in het rijtje van Tivoli, Doornroosje, De Effenaar en Paradiso. Kat: ‘Bands als Claw Boys Claw, Ivy Green en De Kift kwamen hier graag, verbaasd dat je ook in Wageningen volle zalen kon trekken.’
Er kon veel, herinnert Guido van Vulpen zich. Toen hij in 1988 bij Unitas kwam, wist hij weinig van popmuziek. ‘Maar ze zetten me achter een mengpaneel en zeiden: dat kun jij vast wel.’ Het was het begin van een mooie vrijwilligerscarrière als licht- en geluidsman.
Van Vulpen herinnert zich een concert van de Skatellites op een zondag in Unitas. ‘Die kwamen binnen en vroegen zich af: Waar zijn we terecht gekomen? Dit is echt the middle of nowhere! Maar hun stemming sloeg direct om toen ze begonnen te spelen. En na afloop kwamen ze terecht op Droevendaal waar ze de tijd van hun leven hadden. Dat is het typische van Wageningen: het hoeft allemaal niet zo ingewikkeld.’
Zelf koken
Aan het einde van de jaren negentig ging het langzaam bergafwaarts met de Wageningse popcultuur. Kat, Witte en Van Vulpen dragen daar verschillende verklaringen voor aan. Gebrek aan budget, een ander publiek, een strenger studieklimaat, veranderende muziekbeleving, geen podium meer na het faillissement van Unitas en de opkomst van dance en dj’s.
We koken altijd zelf voor de muzikanten, dat is een erfenis van Unitas
Het heeft er echter alle schijn van dat de popcultuur voorzichtig terugkeert in Wageningen. ‘Een plek in Wageningen waarover mensen zeggen: daar kunnen we livemuziek horen. Dat is het idee’, zegt student Wouter Thomas, sinds anderhalf jaar actief bij Stichting Popcultuur Wageningen. Dit vrijwilligerscollectief, in 2009 voortgekomen uit Unitas, organiseert optreden en festivals op diverse locaties in Wageningen en wil een podium bieden aan lokaal talent.
De voortrekkers uit de jaren tachtig zijn enthousiast. Van Vulpen: ‘Dat het allemaal niet zo ingewikkeld hoeft, proef ik terug bij Popcultuur. De musici zijn echt gasten. Het wordt onderschat hoe belangrijk sfeer is voor de muzikanten. Veel zalen zijn vercommercialiseerd. Het programmeren en organiseren is dan niet vanuit liefhebberij en passie, maar het wordt werk. Er is dan denk ik minder begrip van wat er in het hoofd van de muzikanten omgaat.’
‘We koken altijd zelf voor de muzikanten’, vult Wouter Thomas aan. Het is een erfenis van Unitas, want daar gebeurde dat ook. ‘Dat stellen muzikanten zeer op prijs.’
Volgens Van Vulpen heeft het voordelen dat Popcultuur geen eigen, vaste locatie heeft. ‘Ze zoeken de locatie bij de act. Dat is eigenlijk een briljante oplossing. Popcultuur gedraagt zich dan als een soort van promotor, samenwerkend met de Bblthk, Loburg en Junushoff. Hoe meer plekken er geschikt zijn, hoe leuker het is. Doe het vooral zo, houd het flexibel.’
‘Popcultuur groeit’, vertelt Wouter Thomas. ‘De vrijwilligersgroep is verdubbeld. We kunnen zo meer organiseren. Daarbij gaat het er vooral om dat iedereen, ook internationale studenten, het gevoel heeft dat het bruist. Wageningen heeft een knusse sfeer, met potentie. Daarbij hoort gewoon goede muziek.’
Stil verbond
‘Ons eerste optreden in Unitas was – ik heb het even opgezocht – op 4 januari 1985. Het zaaltje was een zaaltje zoals er toen vele waren in Nederland, en wij voelden ons daar thuis. De klamme geur van volle asbakken en verschraald bier van de avond ervoor die je in het gezicht sloeg als de deur geopend werd. De katterige barmedewerker die tijdens de soundscheck de bar terug op orde trachtte te brengen. De vrijwilliger die vol trots in de kleine kleedkamer een pan tot snot gekookte pasta met onduidelijke saus op tafel zette. Alles droeg op geheel eigen wijze bij aan het welslagen van de avond. Misschien was het een onuitgesproken gevoel van saamhorigheid dat ik prettig vond. Een stil verbond, dat ook ’s avonds tijdens het optreden met het publiek bestond. De wereld buiten was ver weg, wij hadden onze eigen wereld gecreëerd, een eigen logica.
Ons laatste optreden in Unitas was een kleine tien jaar later – ook eigen logica is gelukkig beperkt houdbaar. De warme herinnering koester ik echter nog altijd.’
Wagenings pop-abc
Bergpop Popconcert ter afsluiting van het academisch jaar. Voorheen bij Unitas, sinds 2010 op het Conventplein.
Bevrijdingspop Groot jaarlijks festival op 5 mei, voor het eerst georganiseerd in 1980 in Wageningen en Haarlem. De Wageningse band Toontje Lager was de eerste keer de grote act. Het podium Kabaal am Gemaal bestaat sinds 1998, later volgden andere podia met dance en hip-hop. Laatste aanwinst in 2013 was Sena Talent Stage, een eigen podium van Popcultuur Wageningen, bedoeld voor ‘aanstormend muziektalent’.
Birdland Tweemaandelijks muzikaal concept van Stichting Popcultuur Wageningen en theater Junushoff. De eerste Birdland was op 7 januari 2015.
Loburg Live Optredens in de muziekzaal van het Wageningse café Loburg, waar maximaal 150 mensen in kunnen. Loburg Live werkt samen met Stichting Popcultuur. Zie live.loburg.com.
Popronde Landelijk festival met jong talent dat dertig steden aandoet. Popcultuur Wageningen organiseerde begin oktober de Wageningse editie op verschillende locaties in de stad.
Quiet is the new loud Maandelijkse akoestische concerten van voornamelijk singer-songwriters in de bblthk in Wageningen. Begonnen in 2011.
Stichting Popcultuur Wageningen Vrijwilligerscollectief dat optredens en festivals organiseert op diverse locaties in
Wageningen. Opgericht in april 2009. Zie www.facebook.com/popcultuurwageningen.
Unitas Jongerenvereniging, voorheen gevestigd aan de Generaal Foulkesweg, sinds 2009 zonder vaste locatie. Unitas werd in 1935 opgericht als studentenvereniging en stelde zich in 1972 open voor alle jongeren. Er was een actieve bandjescommissie, de ‘baco’. Oud-leden van die commissie hebben de Stichting Popcultuur Wageningen opgezet.
Woetstok Jaarlijks themafestival in het Torckpark. Wageningse muzikanten spelen muziek van de artiesten die in 1969 optraden op het legendarische Woodstock.