Dit stellen ontwikkelingseconoom Erwin Bulte en hoofdonderzoeker Goylette Chami samen met Engelse en Oegandese collega’s in het tijdschrift Clinical Infectious Diseases.
Infecties met bijvoorbeeld haak- en Schistosomawormen treffen vooral in Afrika honderden miljoenen mensen. De wormen verspreiden zich via vervuild water en leiden uiteindelijk tot allerlei aandoeningen als bloedarmoede, eiwitgebrek en schade aan de urinewegen. Jaarlijks overlijden tienduizend tot 200 duizend mensen aan worminfecties en bijbehorende complicaties. Ook sociaal hebben de infecties veel gevolgen. Besmette kinderen gaan minder vaak naar school en volwassenen zijn minder productief.
Sinds 2003 deelt de Wereldgezondheidsorganisatie WHO gratis pillen uit die wormen doden. Bulte’s resultaten maken duidelijk dat dit programma moeite heeft minderheden – bijvoorbeeld moslims in een voornamelijk christelijk gebied – en armen te bereiken. De gebrekkige dekking maakt het programma veel minder nuttig, zegt Bulte. ‘Om de wormen echt uit het systeem te krijgen, moet je 80 procent van de mensen bereiken. Anders wordt de behandelde groep in no time weer besmet door de onbehandelde groep.’
De uitkomsten verbazen Bulte. De studie vond plaats in zeventien kleine dorpjes met zo’n zestig tot zeventig huishoudens. Per dorp kregen twee getrainde maar onbetaalde bewoners de taak pillen te verdelen. Voor en na het uitdelen werd voor alle bewoners gecheckt of ze wormeitjes in hun uitwerpselen hadden. ‘Je verwacht dat het als een lopend vuurtje rondgaat als een uitdeler de medicijnen krijgt’, zegt Bulte, ‘en dat iedereen binnen twee, drie weken langskomt.’ In de praktijk verspreidt informatie zich echter heel ongelijkmatig. Het lijkt er niet op dat de uitdelers de pillen doorverkopen, ze blijven gewoon liggen.