De stofwisseling van mensen en varkens komt sterk overeen, stelt onderzoeker Sietse Jan Koopmans. Bovendien zijn ze ongeveer even groot en zwaar en kun je heel goed het effect van voeding op obesitas, suikerziekte en hart- en vaatziekten in varkens meten. Toen Koopmans een groepje varkens op een dieet zetten met veel olijven en visolie, kreeg hij dikke maar gezonde varkens. ‘Hun bloedvaten waren brandschoon, hun suikerspiegel was laag en het cholesterolgehalte goed.’
Koopmans, dierfysioloog bij Livestock Research, onderzoekt het effect van voeding op welvaartsziekten in varkens. In mensen kun je de effecten van ongezonde voeding op bijvoorbeeld aderverkalking of suikerziekte niet meten in gestandaardiseerde proeven, in varkens wel. Bovendien kan het in mensen wel 20 jaar duren voordat het effecten van een voedingspatroon zich uiten in diabetes en hart- en vaatziekten. In varkens kan Koopmans dat proces versnellen.
‘Net als bij de mens loopt de aanleg bij varkens voor zwaarlijvigheid, aderverkalking en suikerziekte uiteen. Als ze heel lang een suiker- en vetrijk dieet krijgen, gaan de verzadigde vetten in de aderen en de lever zitten, maar ook in de pancreas, waar insuline wordt gemaakt. Dat leidt tot meer ontstekingen en slechter functioneren van deze organen, waardoor het metabool syndroom ontstaat, het voorstadium van suikerziekte.’ Bij de mens kan dit proces 20 jaar duren. ‘Die tijd hebben we niet als onderzoekers, dus hebben we een modelsysteem nodig. In het varken kunnen we dit proces nabootsen in slechts 4 maanden, door de varkens op een dieet van zoet en vet te zetten.’
Vervolgens kan het echter nog jaren duren voordat dit metabool syndroom overgaat in suikerziekte. Dit komt omdat de pancreas veel meer insuline aanmaakt dan het lichaam nodig heeft. Door ouderdom en slechte voedingsgewoonten neemt de insulineproductie af, tot het moment dat er een tekort aan insuline ontstaat. Koopmans kan deze insuline-buffer in varkens in enkele weken afbreken met het stofje streptozotocin, meldt hij in het European Journal of Pharmacology. Daarmee is het hem, als eerste onderzoeker, gelukt om een model te ontwikkelen van een obees varken met net wel / net niet suikerziekte. Die varkens zet hij nu allerlei maaltijden voor, om het effect van voeding op diabetes te bestuderen.