Illustratie Valerie Geelen Nederland werd onlangs opgeschrikt door vier afschuwelijke incidenten van geweld tegen vrouwen in één week. Naast een golf van woede en verdriet ontketende dat ook initiatieven om die onveiligheid te stoppen – en niet alleen voor (cis)vrouwen. Hoe zit dat in Wageningen?
‘Wij eisen de nacht op. Laat vrouwen veilig thuiskomen’. Deze hartenkreet van schrijver Nienke ’s Gravemade mondde uit in een crowdfunding die binnen 48 uur ruim 250.000 euro opbracht. Volgens initiatiefneemster Danique de Jong komt ruim 90 procent van de donaties van particulieren. ‘Dat zegt iets over hoeveel mensen willen dat er iets verandert’, stelt ze. En dat zegt weer iets over hoeveel vrouwen weleens bang zijn op straat: te veel.
‘Over het algemeen voelen vrouwelijke studenten zich best veilig in Wageningen’, vertelt Mel van de Par, voorzitter van de feministische studentenvereniging Thalia. ‘Voor sommige internationale studenten is de veiligheidssituatie hier zelfs een verademing in vergelijking tot hun land van herkomst.’ Dat neemt niet weg dat de Thalia-leden in en om Wageningen toch regelmatig beangstigende situaties meemaken. ‘Een van onze leden werd onlangs ’s avonds laat in de buurt van Dijkgraaf aangesproken door een hengelaar, die zei dat hij zo’n gigantische vis had gevangen dat hij hulp nodig had om die binnen te halen. Of ze even wilde meelopen, vroeg hij – wijzend naar een afgelegen, donker plekje. Ze wist niet hoe gauw ze zich uit de voeten moest maken.’
Openbaar vervoer
Ook over vervelende ervaringen in het openbaar vervoer kunnen de Thalia-leden ruimschoots meepraten – zoals met mannen die in de trein te dichtbij je gaan zitten, die je op een rare manier aanspreken of die je aanstaren terwijl ze zichzelf betasten. Zelf zorgt Van de Par dat ze altijd in de buurt van andere reizigers zit; alleen in een coupé zul je haar nooit aantreffen. Conducteurs waarschuwen daar zelfs voor, zo maakte een solo-zittend Thalia-lid laatst mee. ‘Verontrustend eigenlijk’, vindt Van de Par.
Naast (bijna) lege treincoupés zijn ook bushokjes berucht. De Thalia-voorzitter vermijdt ze het liefst, zeker als het donker is. ‘Bushokjes liggen vaak afgelegen en in een slecht verlichte omgeving. Je kunt geen kant op als dan zo’n groepje mannen komt langscruisen die vanuit hun busje of auto allerlei seksueel getinte opmerkingen naar je hoofd slingeren. Dat is echt heel eng.’
Jonge gozertjes
Naast busjes worden ook vaak fatbikes genoemd als het over bedreigende situaties gaat; de groepjes Wageningse locals op dat vervoermiddel zijn berucht. ‘Ze zijn vaak heel jong, zo rond de dertien à vijftien jaar, maar heel vervelend en intimiderend’, vertelt Alita Tithphit, voorzitter van de South East Asian Student Association Wageningen (SEASAW). En ze lijken het extra te hebben voorzien op vrouwen met een Aziatisch uiterlijk. Een paar jaar geleden hoorde Resource al van Chinese vrouwelijke promovendi dat ze werden lastiggevallen door deze jongens. Ze versperden hen de weg en provoceerden met denigrerende, seksueel getinte quotes uit films zoals Full Metal Jacket of Good Morning Vietnam. Ook worden Aziatisch ogende vrouwen weleens beschoten met grote waterpistolen.
Gevaarlijk? Niet direct. Maar intimiderend en bedreigend: zeker. ‘Je merkt dat die jonge gozertjes zich onaantastbaar wanen. Daardoor is er altijd die angst dat hun intimidaties fysiek worden’, aldus de SEASAW-voorvrouw. Haar Thalia-evenknie zou willen dat de politie er vaker en zichtbaarder tegen zou optreden. ‘Daar zou ik me een stuk veiliger door voelen – veel meer dan wanneer ze voor de zoveelste keer onze fietslampjes checken.’
Regenboog
Hoewel het maatschappelijke terugeisen van de nacht vooral gaat over (on)veiligheid voor (cis)vrouwen, geldt ook voor veel mensen uit de regenboogcommunity dat ze ’s nachts niet onbekommerd over straat gaan. Masterstudent Nutrition & Health Luca Laane, die zich identificeert als non-binair, kan erover meepraten. Toen die laatst niet reageerde op een flirtende opmerking van passerende jongens op straat, werd de toon meteen agressief: ‘Nou, dat is ook geen nette dame. Of wacht, ís ze eigenlijk wel een dame? Nee he?’ En onlangs werden Laane en een vriendin (‘niet eens mijn vriendin-vriendin’) na een feestje uitgescholden door een dronken man op straat: ‘Kijk die kuttenlikkers nou, wat een kuttenlikkers’.
Laane’s strategie is om dit soort provocaties te negeren, om te voorkomen dat de situatie escaleert. ‘Maar ik ben continu op m’n hoede.’ Dat herkent Rob Manders, vrijwilliger bij lhbtqia+-vereniging Shout!: ‘Ook al gebeurt er op zich weinig ernstigs in Wageningen, je bent toch altijd alert. Zeker als recent weer iets vervelends is gebeurd, zoals de bedreigingen van de drags tijdens Wagastorm op 5 mei. Je moet weten: die drags zijn stoere types, die krijg je niet zomaar bang. Maar zelfs zij vonden dit beangstigend. Het gevoel van bedreiging sluimert áltijd. Dat kruipt onder je huid.’
Onvoldoende besef
De mensen die Resource sprak voor dit artikel zijn niet bijster hoopvol dat het door de ‘Nacht-campagne’ snel een stuk veiliger wordt op straat. Ze wensen het natuurlijk wel, dat elk mens, ongeacht gender of seksuele voorkeur, ’s nachts over straat kan zonder te hoeven nadenken over je outfit, de route die je wilt nemen en wie je veilig naar huis kan begeleiden. Maar in dit politieke klimaat zien ze het niet snel gebeuren. ‘Ook omdat bij lokale overheden nog onvoldoende het besef bestaat dat dit land voor en door mannen is ingericht; dat het vrouwelijke en queer perspectief op openbare veiligheid grotendeels ontbreekt’, besluit Thalia’s Van de Par.
