‘Dom doen kunnen we allemaal wel’

Studenten die uitwonend zijn en lid van een vereniging gebruiken aanzienlijk meer drank en drugs dan de doorsnee student, zo concludeert het onlangs verschenen onderzoek ‘Onder invloed’. Heel opzienbarend is die conclusie misschien niet, maar wel relevant: van alle studentensteden kent Wageningen verreweg het hoogste aandeel uitwonenden die lid zijn van een vereniging (23 procent). Zitten we hier massaal aan de middelen?

‘Onder Invloed’ is bedoeld ter aanvulling op de gezaghebbende Monitor Mentale gezondheid en Middelengebruik Studenten hoger onderwijs van het Trimbos-instituut. De 2023-editie daarvan concludeerde al dat middelengebruik onder studenten niet los is te zien van de sociale en maatschappelijke omgeving waarin ze leven. Veel details daarover gaf het onderzoek niet prijs en dat prikkelde de nieuwsgierigheid van de partijen achter Onder Invloed (zie kader). Met circa tweeduizend student-respondenten is hun initiatief kleinschaliger dan het Trimbos-onderzoek. Maar het biedt wel extra inzichten – met een aantal voor Wageningen opmerkelijke uitkomsten. Resource legde ze voor aan twee masterstudenten die de Wageningse situatie kunnen vergelijken met elders: N. komt uit het Delftse studentenleven en W. was incrowd in de Enschedese studentenscene^*. 

Maar eerst het landelijke beeld. De onderzochte doelgroep – uitwonende studenten die lid zijn van een vereniging – blijkt op alle fronten (drank, drugs, roken) meer middelen te gebruiken dan gemiddeld in de totale studentenpopulatie. Recent gebruik (= in het afgelopen jaar) van XTC/MDMA, cocaïne en ketamine ligt zelfs 4 tot 6 keer hoger. Of de ondervraagden dat gebruik problematisch vinden? Ja en nee. 42 procent vindt dat excessief alcohol drinken nou eenmaal bij het studentenleven hoort. En 37 procent ziet drugsgebruik de normaalste zaak van de wereld. Tegelijkertijd zegt 50 procent zich zorgen te maken over het drugsgebruik om zich heen.

Huisfeestjes

Opvallend genoeg vindt drugsgebruik volgens dit onderzoek met name plaats op
festivals en huisfeestjes; op verenigingen wordt amper geslikt, gelikt of gesnoven. ‘Een rechtstreeks gevolg van het strikte anti-drugsbeleid van verenigingen’, reageert N. ‘In Delft is er op sommige verenigingen een behoorlijke drugscultuur, maar in Wageningen riskeer je dat je eruit gezet wordt als je bij een vereniging wordt gesnapt met drugs. Dat wordt hier níet gewaardeerd.’

Op huisfeestjes daarentegen wordt regelmatig een pilletje, likje of snuifje genomen, volgens het onderzoek. W. beaamt dat. ‘In Wageningen is gewoon niet zoveel te doen qua uitgaansleven. Je gaat dus eerder naar huisfeesten, ook omdat je daar met studenten onder elkaar bent. Daar grijp je makkelijk naar nog een drankje of wat drugs, onder het motto ‘die ene kan er ook nog wel bij’ – ook doordat er altijd wel mensen zijn die je helpen als het mis dreigt te gaan. Op huisfeestjes kom je nooit zwaar in de problemen als je knetterdronken of -stoned of -high raakt. Er is best een goed vangnet voor als je domme dingen dreigt te gaan doen.’

Hier zijn altijd wel mensen die je helpen als het mis dreigt te gaan

Niet op elk huisfeestje gaat het er even heftig aan toe, nuanceert N. ‘Het hangt af van het bubbeltje waarin je zit. Als het in een huis vooral draait om hardcore feesten, dan gaan mensen soms flink naar de getver. Zelf zit ik in een hoek waar het gebruik wel meevalt. Bij ons worden drugs meer gezien als manier om jezelf te ontdekken.’ Dat geluid hoort W. ook regelmatig. ‘Wageningen is wel een plek waar mensen ook uit het oogpunt van spirituele zelfontplooiing nieuwsgierig zijn naar de werking van bepaalde middelen.’

Drank vloeit er rijkelijk onder uitwonende verenigingsleden. Gemiddeld drinken ze 29 glazen alcohol per week. 76 procent van de mannen in deze groep en 60 procent van de vrouwen valt onder de definitie overmatige drinker. Dat wil zeggen: 21 of meer glazen per week voor mannen en 14 of meer voor vrouwen. Mannelijke studenten zijn de grootste zuipschuiten: het gemiddeld aantal glazen alcohol per week ligt bij hen circa 2 keer hoger dan bij vrouwelijke studenten. En van die mannen kunnen jongerejaars het minst maat houden: hun alcoholgebruik ligt 1,5 keer hoger dan van ouderejaars.

Wageningse pieken

Als reden om drank of drugs te gebruiken, scoort Wageningen bovengemiddeld op groepsdruk, dat wil zeggen: ‘gezellig meedoen met de rest’. N. herkent dat ten dele. ‘Ik woon in een vrij groot huis, waar de meeste bewoners weleens drugs gebruiken – de een wat vaker dan de ander. Ik denk dat ik het moeilijker zou vinden om dicht bij m’n huisgenoten te staan als ik geen drugs zou gebruiken. Sommige huisgenoten zouden er ook wel vreemd van opkijken. Maar er hangen geen consequenties aan als je niet meer meedoet; in die zin ervaar ik geen groepsdruk. Met drank speelt dat nog minder. Als je geen alcohol meer wil, wordt daar geen enkel probleem van gemaakt.’

Wageningen piekt nog op een ander punt: de bekendheid van verslavingszorg is bijzonder laag. Slechts 8 procent van de Wageningse studenten weet dat ze daar terechtkunnen voor hulp of advies. Dat het zó laag is, verbaast Babs Cornelissen wel, coördinator Valleiregio bij Iriszorg ‘Misschien kloppen studenten makkelijker aan bij een studieadviseur of studentpsycholoog van de universiteit’, vermoedt ze. ‘Wij zitten toch wat meer op afstand, ook letterlijk: wij zitten in Ede.’

Gebruik is hier sociaal geaccepteerd

De drempel voor een ‘echte’ verslavingsbehandeling bij Iriszorg is vrij hoog, erkent Cornelissen – daarvoor moet je een verwijzing van de huisarts hebben. ‘Maar we zijn ook actief met adviezen, juist om te voorkomen dat iemand de behandeling in moet. Die preventieve kant moet natuurlijk zo laagdrempelig mogelijk zijn. Voor mij is dit onderzoek wel aanleiding om te onderzoeken of en hoe we de lijnen met de universiteit kunnen verkorten. We staan klaar voor ze zodra ze vermoeden dat hun gebruik de verkeerde kant op gaat, en niet pas als het ze boven het hoofd is gegroeid.’

N. ziet nog een andere reden voor de relatieve onbekendheid van verslavingszorg. ‘Ik denk dat mensen eerder elkáar opzoeken. Gebruik is hier sociaal zo geaccepteerd dat het niet moeilijk is om erover te praten als het problematische trekjes krijgt. Daar rust geen groot taboe op.’ Desondanks gaat het toch niet altijd goed, weet hij. ‘Er is een tijd geweest dat ik de drugs van andere mensen op mijn kamer bewaarde, zodat ze er zelf niet zomaar bij konden. En ik ken iemand die vanwege een wietverslaving bij een instantie een traject van drie maanden heeft gevolgd. Voor sommige mensen is the struggle heel zwaar.’

Veilig experimenteren

Een van de adviezen van Onder Invloed is om ouderejaars nadrukkelijker een rol te geven bij de begeleiding van de jongerejaars. Volgens N. en W. gebeurt dat feitelijk al in Wageningen. Niet dat ouderejaars gebruik actief ontmoedigen – integendeel soms – maar ze letten wel op. ‘Mijn huis vormt een veilige omgeving om wat te experimenteren. De meer ervaren huisgenoten wijden de jongerejaars serieus in, want je moet wel een beetje weten wat je doet als je drank en verschillende soorten drugs door elkaar gaat gebruiken. Ouderejaars nemen de jonkies ook wel even apart als ze te hard gaan, dan gaan ze even een rondje lopen ofzo. Je kunt altijd bij ze aankloppen, ook als je slecht gaat’, vertelt N.

Het zou mooi zijn als studenten vaker een nulpuntnulletje durven te pakken

Veel drinken is volgens W. vooral voor jongerejaars een manier om te tonen wat ze waard zijn. ‘Maar je moet wel weten waar je grens ligt. Mensen met te veel alcohol op kunnen heel vervelend worden. Voor mij was het een van de redenen om mijn inname te minderen, want zo wil ik gewoon niet zijn. Verder kan ik de katers en brainfog ook prima missen. Sowieso ken ik niemand die het leuk vindt om echt heel zat te zijn. Maar toch worden we het. Dat is natuurlijk ook de werking van alcohol: je gaat minder verstandige beslissingen nemen. Dat besef mag meer doordringen in de studentikoze alcoholcultuur. Idioot veel drinken en dom doen is niet zo moeilijk – dat kunnen we allemaal wel. Het zou mooi zijn als studenten vaker een nulpuntnulletje durven te pakken.’

^* Volledige namen bekend bij de redactie.

Onder Invloed: voor en door studenten
Voor dit rapport hebben de studenteninitiatieven Lieve Mark, Time Out en Waar Trek Jij De Lijn? Gezamenlijk onderzoek gedaan naar het middelengebruik (alcohol, tabak/vape en soft-/harddrugs) binnen studentenhuizen en studentenverenigingen. Het is uitgevoerd met, voor en door studenten om studenten een stem te geven en hun perspectief te belichten – zonder oordeel. ‘Het eerlijke verhaal van de student is namelijk cruciaal’, aldus de initiatiefnemers.

Lees ook: