Foto Shutterstock De Europese Unie en Frankrijk willen op grote schaal onderzoekers uit de VS aantrekken. Ze hebben daar 600 miljoen euro voor over. Dat is goed, maar in groot contrast met Nederlandse bezuinigingen op hoger onderwijs, aldus Universiteiten van Nederland en WUR.
President Macron van Frankrijk en EU-voorzitter Von der Leyen kondigden de investering deze week aan tijdens het congres Choose Europe for Science. Aanleiding zijn de bezuinigingen van de Amerikaanse president Trump op wetenschappelijk onderzoek, waardoor wetenschappers daar hun baan verliezen. Frankrijk stelt 100 miljoen euro beschikbaar om wetenschappers aan te trekken. De EU trekt van 2025 tot 2027 nog eens 500 miljoen euro uit om Europa aantrekkelijker te maken voor onderzoekers. Toelatingsprocedures worden vereenvoudigd en de vrijheid van onderzoek wordt wettelijk beschermd.
Groot contrast
Dean of Research Edith Feskens van WUR vindt het een typisch geval van enerzijds-anderzijds. ‘Het is fijn dat onze Amerikaanse collega’s vervangende mogelijkheden krijgen om hun onderzoek voort te zetten, én het is goed als stimulans van de Europese wetenschap als geheel. Maar anderzijds is het contrast met de huidige Nederlandse en Wageningse situatie wel heel groot, nu de bezuinigingen op ons afkomen. Dit heeft duidelijk twee kanten.’
Feskens vertelt dat ze – net als andere WUR’ers – al is benaderd door Amerikaanse onderzoekers die aan het verkennen zijn of er in Wageningen mogelijkheden voor hen zijn. ‘En die mogelijkheden zijn er natuurlijk nu niet. Maar dat de EU voor bepaalde strategische disciplines Amerikaanse toponderzoekers probeert te vangen is heel goed voorstelbaar. Ik ben benieuwd in hoeverre dit gaat lukken.’
Wrang
Woordvoerder Ruben Puylaert van de Universiteiten van Nederland laat weten dat het goed is dat de Europese Commissie zich realiseert dat kennis, onderzoek en innovatie van essentieel belang zijn in geopolitiek en economisch onzekere tijden. Maar het contrast, zegt hij net als Feskens, met de situatie in Nederland is groot. ‘Hier bezuinigde het kabinet al ongeveer een half miljard op hoger onderwijs en wetenschap. Uit de Voorjaarsnota blijkt dat het daar niet bij blijft en dat er nóg meer wordt bezuinigd. Ook staat daarin dat het Nederlandse fonds voor wetenschappers die zich vanuit de VS hier willen vestigen, niet met aanvullend geld wordt bekostigd.’
En dat is wrang, aldus de woordvoerder. ‘Op dit moment zijn er bij meerdere universiteiten reorganisaties aangekondigd door de bezuinigingen en toch haalt dit kabinet geld weg bij de universiteiten om talent uit de VS aan te trekken. Gelukkig laat de EU met deze stap zien hoe het ook kan.’ Inmiddels is overigens duidelijk, vertelt Puylaert, dat het geld om Amerikaanse wetenschappers over de oceaan naar Europa te halen, niet uit het Horizon Europe-budget komt waaruit ook Nederlandse wetenschappers subsidies kunnen krijgen voor onderzoek.
