Hoe krijg je mensen zover dat ze zuiniger zijn met water en elektriciteit? Een financiële prikkel helpt soms. Maar lang niet altijd. En wat kun je bijvoorbeeld doen in hotels, waar gasten niet rechtstreeks betalen voor het gebruik van water en stroom? Met een serie experimenten probeert promovendus Anouk Griffioen alternatieve prikkels uit.
Plaats van handeling zijn een deel van de kamers van The Student Hotels in Den Haag, Rotterdam en sinds dit voorjaar ook Amsterdam. Bij in totaal ruim 250 al of niet tijdelijke gasten kijkt Griffioen over de schouders mee. Vanachter haar bureau heeft ze inzage in bijvoorbeeld hoe hoog de thermostaat staat, wanneer iemand aanwezig is, hoe lang er wordt gedoucht. Kortom, wanneer en hoeveel water en elektriciteit er wordt gebruikt. Big Sister is watching them.
Griffioen glimlacht om de vergelijking. Het zijn nogal privacy-gevoelige gegevens, maar de ‘slachtoffers’ weten er van, zijn akkoord en de gegevens worden anoniem verwerkt. De onderzoeken die zij doet zijn een vervolg op een experiment dat een masterstudent enkele jaren terug deed. De student liet de gasten een verklaring ondertekenen waarin ze beloven op water en stroom te besparen. Zij kregen daar al of niet een kleine cadeautje voor zichzelf of een ander voor.
Het resultaat was opmerkelijk. Een verklaring (een ‘commitment’) plus een cadeau voor zichzelf bleek effectief. Maar geen verklaring en een cadeau voor een ander ook. Griffioen bouwt met haar onderzoek voort op die bevindingen. Zij laat de gasten geen verklaring ondertekenen, maar concrete dan wel abstracte doelen formuleren. ‘Hoe ga jij besparingenrealiseren tegenover waarom zou je water willen besparen. Die alternatieven worden gekoppeld aan een cadeautje voor zichzelf of een ander.’
Griffioen verwacht dat ook hier de abstracte doelen en een cadeau voor een ander goed uit de bus gaat komen. Beiden appelleren aan eenzelfde niveau van abstract denken. Overigens werkt volgens die theorie ook de combinatie van concrete doelen en een concrete beloning voor jezelf. De beide andere combinaties scoren minder of niet, omdat de abstractieniveaus niet matchen. De eerste resultaten ondersteunen volgens Griffioen die verwachting.
De experimenten in The Student Hotels zijn een samenwerking tussen Wageningen Universiteit, The Student Hotel, Bectro Installatietechniek en netwerkbedrijf Alliander. Sinds kort doet ook het AMS instituut uit Amsterdam mee. Naast Griffioen bestaat het Wageningse team uit projectcoördinator Simone Lindhout en projectleider Michel Handgraaf.