© Foto’s: Moon Saris
Dat goed en fout slaat op het niet of wel ondertekenen van de loyaliteitsverklaring, die de Duitse bezetter in het voorjaar van 1943 aan alle academische studenten in ons land voorlegde. Tekenen betekende verder studeren, weigeren leidde tot onderduiken of de Duitse werkkampen. De loyaliteitsverklaring gooide een ferme steen in het tot dan toe nog redelijk kalme academische leventje.
Kluchtig
Een mooi uitgangspunt voor theater. Maar daar moet het publiek in de Junushoff wel behoorlijk lang op wachten. Het eerste halve uur van Getekend! wordt besteed aan het nogal luchtige en kluchtige gedoe over wie met wie naar het bal gaat. Kluchtig zonder echt grappig te worden. Functioneel om de vele karakters -het publiek moet liefst dertien studenten uit elkaar houden- te introduceren. Functioneel om het contrast voor en na de verklaring aan te geven. Maar na een half uur vraag je je af of je wel in de goede zaal zit.
Maar dan gaat het dus los. De loyaliteitsverklaring verdeelt de daarvoor nog zo hechte vriendenclub tot op het bot. De argumenten om wel of niet te tekenen schieten in mooie dialogen over en weer. En dan blijkt het allemaal niet zo simpel. Naar wie moet je luisteren? De regering overzee: tekenen is landverraad! De foute rector: tekenen! De dwingende vader: een Van der Heijden tekent niet, die strooit pamfletten!’ Of meneer pastoor: volg je eigen geweten!
Schermscene
Getekend! wordt gespeeld door een handjevol professionele acteurs, aangevuld met studenten en medewerkers van WUR. Het stuk werd een paar jaar geleden voor de Delftse universiteit geschreven en bewerkt om het meer Wagenings te maken. Dat is maar ten dele gelukt. Zo speelt het stuk zich in het eerste halve uur (de kluchtige hofmakerij) in de schermscene van Ceres af. Een merkwaardige keuze. Schermen staat niet bekend als een Wageningse studentensport. Roeien was wellicht realistischer geweest.
Over het acteerwerk mag regisseur Albert van Andel dik tevreden zijn. De gelegenheidsacteurs –studenten en twee medewerkers waaronder hoogleraar en Dean of Education Arnold Bregt- vallen niet uit de toon bij hun gediplomeerde collega’s. Het is zelfs even zoeken wie nu de ‘echte’ acteurs zijn en wie niet. Scenarioschrijver Reinier Noordzij breit het stuk kundig bovendien tot een verrassend einde: tekenen omwille van het verzet. Hoe dat in elkaar steekt, moet iedereen zelf maar gaan zien. Maar heel erg realistisch is dat einde niet. Het studentenverzet in Wageningen stelde al met al niet zo heel erg veel voor.
Minderheid
Al met al mag Getekend! toch geslaagd worden genoemd. Het stuk maakt de kern van het verhaal invoelbaar: wat zou jij doen als jij zou moeten kiezen? Want ondanks alle grijstinten werden studenten uiteindelijk gedwongen een zwart-witte keuze te maken. In Wageningen tekenden uiteindelijk 154 van de 700 studenten de loyaliteitsverklaring. Een kleine minderheid dus, maar wel eentje die daardoor voor het leven getekend was.
‘Getekend!’ is nog tot en met woensdag elke avond te zien in de Junushoff. Entree 20 euro. Voor studenten 10 euro. Groepen van acht mensen of meer betalen 15 euro. Aanvang 20.15 uur.
Lees meer:
Hij tekende niet – Wageningse student belandde in Duits werkkamp
Studenten en acteurs repeteren voor toneelstuk Getekend (video)
Veel belangstelling voor ‘Getekend’
Toneel over studeren in oorlogstijd
Studenten gezocht voor toneelstuk