De afgelopen tijd heb ik sterk de neiging om mezelf te verliezen in mijmeringen over het verleden. De tijd dat ik als 10 jarige jongen op woensdagmiddag vrij was. Ik wist niet hoe snel ik naar huis moest rennen om mijn oude kleren aan te trekken en om met vriendjes ergens vlotten te bouwen, in bomen te klimmen of om te gaan zwemmen op een mooie nazomerdag. Het waren prachtige tijden. We droomden over later, als we grote jongens zouden zijn, net als onze broers. Of mannen, zoals onze vaders. Het leven was onbezorgd en de wereld lachte ons toe. Een wereld die niet groter was dan het dorp waar ik in woonde.
Als leven een kunst is, dan had ik deze kunst toen ik een kleine jongen was vast beter onder de knie. Het lijkt wel of leven steeds ingewikkelder wordt, naar mate de jaren vorderen. Als jochie dacht ik dat grote mensen begrepen hoe het leven werkte, en het later allemaal duidelijk zou worden. Niet dus. Ik moet het schoorvoetend meezingen met Stef Bos:
Is dit nou later als je groot bent Ik snap geen donder van het leven Ik weet nog steeds niet wie ik ben Is dit nou later
Als volwassene vergt het een uiterste inspanning om het leven zó te leven dat je niet verdrinkt in de stroom van de tijd. Iedereen heeft zijn woordje klaar, ruimte om na te denken en te bezinnen wordt niemand meer gegund, zo lijkt het. We denken als het even kan groot van onszelf en van onze waarheid, en klein van die van de ander. Met zo’n insteek is een goed gesprek voeren onbegonnen werk. Wie wil leren moet vooral kunnen luisteren en durven twijfelen. En dan vooral durven twijfelen aan zichzelf.
De Deense filosoof Sören Kierkegaard zei op een goede dag het leven alleen achterwaarts begrepen kan worden, maar dat het voorwaarts moet worden geleefd. Ik beaam zijn wijze vinding. Ik moet niet denken de invloed van mijn leven en mijn handelen vooraf in het geheel te kunnen overzien. De tijd zal het me doen begrijpen. Toch behelst het achterom kijken niet de hele kunst van het leven. Morgen wacht een nieuwe dag.